Speeksel is de biologische vloeistof in de mond die wordt uitgescheiden door de speekselklieren. Speeksel heeft twee hoofdfuncties: het bevochtigen van de slijmvliezen in de mond door de productie van speeksel of speekselvorming, en het beginnen van de vertering van voedsel door insalivatie, wat overeenkomt met de impregnatie van voedsel door speeksel terwijl het door de mond gaat en gekauwd wordt. De eerste functie van bevochtiging stelt ons in staat om gemakkelijk te spreken en te kauwen zonder blessures. Wat betreft de vertering bevat speeksel enzymen en amylasen. Daarnaast neutraliseert speeksel het zuur dat door tandplak wordt geproduceerd dankzij de bicarbonaat, fosfaten en ureum die het bevat, wat bekend staat als de buffercapaciteit. Speeksel heeft ook, in zekere mate en tegen bepaalde organismen of virussen, ontsmettingsmiddelen.

Primaire speeksel wordt gevormd in de acinaire cellen en heeft dezelfde samenstelling als plasma. Het wordt vervolgens in het excretiekanal gemodificeerd om secundair speeksel te vormen. Tijdens de passage door de kanaal scheiden de kanaalcellen actief K+ en HCO3- uit en absorberen ze actief Na+ en Cl-. De efficiëntie ervan hangt af van de speekselklieren, maar ook van de alvleesklier.